Parasite (Gisaengchung) l Joon Ho Bong (2019)

Adam sığınaktan çıkıp önüne geleni bıçaklayınca baya bir güldüm

Baba, annenin dediği gibi en sonunda hamam böceğine dönüşüyor. Evinde kendisi zaten sistem metaforu. Ev üst katları burjuvalara aitken bodrum katı ise işçi sınıfına ait. Kendi kendine yanan lambayı hatırlayın. Burjuvalar birçok şeyi default olduğunu sanırken aslında onun arkasında görünmeyen işçi emeği söz konusu. Tabii Ekşi Sözlük'te okudum bunları. Bana ait değiller. Analizlerle beraber okuyunca hayran kalıyor insan. O nedenle iki kez izledim.

Bir kere ailenin evine nasıl inildiğine bakmakta fayda var. Ev, zemin katta ve haşır neşir oldukları böcekler gibi onlar da artık ayrıştırıcı kıvama geçmiş durumdalar. İpte asılı olan çorap hem bir sudra metaforu olurken hem de net bir ayrım. Evin dışına asılı değil bu çorap. Tam da evin içerisinde, o rutubetle birlikte asla çıkmayan kokunun temsilcisi olarak orada. Ayyaş kişinin sürekli bu mekana işemeye gitmesi lağım kokusunun ailenin portresi olmasından kaynaklı. Pizza kutuları, wifi araması için gösterilen çaba, her şeyi kameraya alma tutkusu (fakirlerin elindeki değerli telefonlar günümüzdeki sosyoekonomik dengesizlik işareti), evlerine getirilen taş üzerinden zenginlik geleceği hurafesi maalesef ki ailenin içinde olduğu varoşluğun trajedisinden ileri gelir. Filmdeki zengin ailenin hayalet görüldüğünde para geleceğine yorumlamasıyla eş değerdir. Çocuğun dahi olup, şizofren ve anormal diye yaftalanması da bir eleştiridir.

Burjuva kesim için gelirsizlik, belirli ahlak anlayışının da olduğu yanılgısına vardırır insanları. Zevk ve sefa içinde yaşamamanın getirdiği kalıplaşmış günahsız olma fikri aslında günümüzde de insanların yanılgısı. Tabii ki geçmişten gelen olgunun parçası. Bize ahlaklı tanıtılan, fakir olduğu söylenen her insan tarihte kutsal kişiler olduğu için böylesi bir anlayış yadsınamaz. Üniversite için yurtdışına gitmek zorunda kalan gencin, arkadaşına sevdiği kızı emanet etmesi de buradan görülebilir. Kızı öpmekte beis görmez ve artık evin üyesi olmuştur. Sanattan anlıyormuş gibi yapsa da o entel seviyeye erişemez hiçbir zaman. Otoportreye şempanze der, gördüğü her şeyin metafor olduğunu düşünür. Ailenin gerçeklikten kopması filmde anlatılan mecaz üslupla yani metaforla ilintilidir. Ve sonrasında yavaş yavaş aile buraya tıpkı sülük gibi yerleşecektir.

Dikkat edersek aile kavrama ve işlevsel olarak son derece yeteneklidir. Fakat artık kalıplaşan, aileyi yıldıran yoksulluk durumu buna karşı kör kalmalarına neden olur. Ailenin kızı mükemmel şekilde bilgisayar kullanabilirken, ailenin düşündüğü tek şey onun harika bir dolandırıcı potansiyelinde olduğudur. Yeterince beslenmemek bu aile için artık insanlardan beslenmeyi temel kural haline getirir. Ve onlar için kendi eşit düzeylerinde olan insanları alt etmek etik olarak sakıncalı değildir. Evin şoförünü, hizmetçisini tek tek alt ederler. ''Ezilenin, ezilene yaptığı zulüm hiçbir yerde yoktur'' mottosu vardır. Varoş tipte insanlar kendilerinin yükselemeyeceğini belli süre sonra anlayıp, sindirirler. Bundan sonra burjuva skalasına çıkamayacakları için (tabii haksız kazançtan değil entellikten söz ediyorum) hemen üstteki insanları altlarına almanın hesabını yaparlar. Filmde gördüğümüz de budur. Evin hizmetçisinin yıllarca kocasına arkada beslediğini gören aile onları sürekli tehdit eder. Bunun hemen sonrasında avantaj elde eden karşı çift hemen kendi kozunu oynar. Gücü elde eden alt tabakanın diktatoryel yaklaşımı dikkat çekicidir. Kendisinin bir benzeri zayıflığı gördüğünde bu aynaya bakacak cesareti olmayan insanlar asil bir şövalye olmak isteyip kelle avına çıkarlar.

Elde telefonların olması, lüks bir evde yiyip içtikten sonra konaklama, konforlu jakuzide banyo burjuva olmak için yeterli değildir tabii ki. Filmde anlatıldığı gibi çıkmayan tek şey kokudur. Ortamdaki rutubet, evdeki pislik ve küf, sağlıksız yiyeceklerden dolayı gelen kesif vücut kokusu; ailenin içinde olmak istediği zenginlik furyasının önündeki en büyük engeldir. Arabadan, kıyafetten çıkarılabilecek bir koku değildir bu. Yedi kat deriye işlemiştir artık. Ve evin babası bunu hiçbir zaman kendine yediremez, sürekli üzerini koklar. Onun takındığı temizlik rolü her kötü koku hareketinde ya da eleştirisinde (özellikle kızının külodunun koktuğunu duyduğu sahne) daha da perçinlenir. Masanın altına saklanıp hamamböcekleri gibi konuşlanır ve evin sakinlerinden kaçarlar. Hamamböcekleri de ışık açıldığında ve insan gördüklerinde saklanacak yer ararlar çünkü. Yoğun yağışta evlerinin her yeri tam anlamıyla lağıma döner. Kızın sigaraya sarılması, hayattan bezmiş fakir kişilerin dumanla hayata sarılma ihtiyacından ileri gelir.

Spor salonundaki sahneye iyi bakmak gerek. Babanın gerçekleri söylerken koluyla gözlerini kapatmasına dikkat edin. Filmin posterinde de ailenin gözlerinde siyah bant var.

ev sahibi eşi karısı koltukta orgazm olurken baba ve çoçukları masanın altında olması bir an bir şey olucak korkusu sardı.