Renault, 2030 itibariyle Avrupa'da sadece elektrikli araç satacak

Bu elektrik furyası da iyice baydı, doğru düzgün batarya bile yokken piyasa da herkes elektrikliye geçme derdinde. Elektrikli bataryaların ömrü de kısa. Sürekli şarj-deşarj olması ömürlerini çok kısaltıyor.Ülkeler yasaklıyor filan, kimse 1 saat arabanın şarj olması için beklemeyi istemez. Elektrikliden çok hybrit modeller öne çıkmalı. Batarya teknolojisi geliştikçe tam elektriklilere geçiş yapılmalı.

“Personal Bias diye tabir edilen bir kavram var. sizin youtube ve benim wikipedia ya bakis acim buradan geliyor, sonucta ben de demiyorum sizde demiyorsunuz ikisinde de yazilan yapilan herseyin hatali oldugunu 

ama bakis acisi olarak supheli yaklasiyoruz. Bunun olmasi son derece normal zira insan olmanin dogasindan kaynaklanan bir durum bu.”

“Personal bias” yaklaşımlarımızda mutlaka etkilidir ama salt ona dayandırılamaz. Her iki platform hakkında bazı olgusal gerçekler de var. Biraz söz etmek gerekirse;

Youtube ne bir güvenilir enformasyon kaynağı olarak tasarlanmıştır ne de o amaçla kurulmuştur. Youtube temelde bir “entertaintment” platformudur ve içerik formasyonu bunu yansıtır niteliktedir. Youtube herhangi bir editoryal kontrol mekanizmasına sahip değildir. Dünyadaki herkes kafasına göre bir video çekip Youtube’da yayınlayabilir, yeter ki Youtube’un bazı temel yayın ilkelerine (non-adult, non-racist, non-discriminative vs.) uygun olsun. Youtube’un güvenilir bir bilgi kaynağı sayılamayışının en büyük nedeni bu editoryal gözetim eksikliğidir. Kimse kimsenin videosundaki bilgilerin güvenirliğini takip etmez, sadece temel yayın politikasına uygun değilse şikayet eder. Youtube videoyu inceler. Video ya kaldırılır ya da kaldırılmaz. Youtube’un güvenirlik sorunu büyük ölçüde buradan gelir. Buna rağmen özellikle son yıllarda Youtube’ta güvenilir ve kaynak olarak kullanılabilir videoloarın sayısı hızla artmış görünmekte. Youtube videosunun güvenirliği her şeyden önce yayınlayanın güvenirliği ile başlar. Yayınlayan anonim bir kişi midir yoksa kamuoyunda bilinen ve itimat edilen kişi veya kurumlar mıdır. Örneğin bir üniversite ya da eğitim kurumu mudur, tanınmış bir akademisyen midir, tanınmış bir yazar veya edebiyatçı mıdır, alanında uzman olduğu bilinen profesyonel bir kişi ya da kişi grubu mudur, video profesyonel bir ekip çalışması mıdır yoksa tüm bunlar bir yana, kaynak sarı çizmeli Mehmet ağa mıdır!..

İkinci olarak, video güvenilir kaynaklardan gelse bile, videoda verili bilgilerin teyit edilebilmesi veya kullanılan veri setinin kaynağının videoda belirtilmiş olması, bir deney yayınlanıyorsa metodolojisinin açıkça gösterilmiş olması videoya olan güven için gerekli bir unsurdur.

Bu iki kriteri karşılayan Youtube videoları elbette güvenilebilir veri ve bilgi kaynağı olarak değerlendirilebilir ve benim de bu türde takip ettiğim Youtube kanalları var. Ancak bu türden videoların sayısı Youtube’ta çok kısıtlıdır. Devede kulak kadardır. Bunu da tespit etmek gerek.

Wikipedia ise baştan bir online açık ansiklopedi olarak tasarlanmış ve bilgi/veri kaynağı olarak kullanılabilmesi amaçlanmıştır. Ticari bir kurum olmadığı için gönüllü editörlük üzerine bir model oluşturmuştur. Gönüllü editörlük esasen bir sorun değildir, sorun herkesin gönüllü editör olabilmesi ve editör olunca her makaleye editleyebilme hakkıyla erişebilmesidir. Bu zaaf Wikide özellikle popüler makalelerde yalan ve yanlış bilgi verilmesi olasılığını artırmaktadır. Popüler makaleler nelerdir? Tarih, siyaset, sosyoloji, pop kültürü, tanınmış kişiler, tartışmalı kurum ve yapılar, illegal örgütlenmeler, güncel olaylar vb. gibi makalelerdir. Ancak Wiki’nin bu yapısı onun kendi kendisini düzeltmesine de imkan sağlamaktadır. Wiki makaleleri gönüllü editörlerince düzenli olarak taranmaktadır. Her editör kendi yazdığı makaleleri düzenli olarak taramakta ve güncellemektedir. Dahası editörler arasında kurulan çalışma grupları aracılığı ile kendilerinin yazmadığı diğer makalelere de el atılmaktadır. Bu taramalarda suiistimal fark edilirse hemen düzeltilmektedir. Çoğu zaman çarpıtmalı bilgi hemen düzeltilmekte ama çok sık olmasa da bazen aylarca hatta yıllarca orada kalabilmektedir.

Wikinin ikinci doğrulama mekanizması makalede verilen her bilgi ve data için referans verilme zorunluluğudur. Böylece bilginin doğruluğu referansından kontrol edilebilmekte ya da referansın güvenilir olup olmadığı görülebilmektedir.

Ek olarak, Wiki tartışmalı veya hassas makalelerde editoryal erişimi sınırlandırmaktadır. Böyle makelelere her Wiki editörü erişemez. Wikinin veri güvenliği kuralı olrak getirdiği yeniliklerden biri bu.

Wikide akademik konular üzerine yayınlanan makaleler çok büyük ölçüde güvenilirdir çünkü her editörün müdahale edemeyeceği düzeyde profesyonel veya uzman bilgisi gerektirebilmektedir. İkincisi bu tür makaleler popüler değildir, sadece meraklıları girip bakar.

Üçüncüsü kurumlar tarafından yayınlanmış makaleler de güvenilirdir çünkü bunlar genellikle kurumların kendi yazılımcıları tarafından kaleme alınırlar. Örnek vermek gerekirse Sony’i veya bir ürününü anlatan bir makale genellikle Sony çalışanlarınca yazılmakta ve düzenli olarak kontrol edilmektedir. Bu durum hemen tüm uluslararası şirketler ve kurumlar için geçerlidir. Her kurum kendisi ile ilgili makaleleri düzenli olarak denetlemektedir. Keza bu durum yaşayan kişilerle ilgili makalelerde de geçerlidir. Onlar da kendileriyle ilgili makaleleri ya çevreleri tarafından haberdar edilerek ya da kendileri düzenli olarak kontrol etmektedirler. Mesela daha az önce Vikide yönetmen bir arkadaşımın sayfasına baktım. Sayfada bir yamukluk görseydim, arkadaşımı bu durumdan haberdar edecektim, o da düzelttirecekti.

Son olarak, Wiki’de çoğu kapsamlı makale tek bir editör değil, bir editör grubu tarafından kaleme alınmakta ve makale tüm grup üyeleri tarafından izlenmektedir.

Wikinin bu yapısı akademideki “peer-review” yapısını andırmaktadır. Bir editör tarafından yazılan bir makale konuda uzmanlığı bulunan diğer editörler tarafından da incelenip düzeltilebilmektedir. Fakat tabii tüm bunlar zaman alıcı şeyler. Herhangi bir anda herhangi bir makalede ilerde düzeltilecek olsa bile materyal yanlışlar bulunabilir. Maalesef bu da Wikinin ticari bir müessese olmayışının bir sonucu. Onun için eğer konu hassas ise Wikideki bilgileri referanslarında verdiği kaynaklardan ya da başka kaynaklardan teyit etmek faydalı olabilir.

Wikinin temel sorunu yalan/yanlış bilgiden çok, bilginin işlenişinde ve içerik miktarındadır. Kimi zaman konunun önemsiz unsurları üzerinde gereğinden fazla durulmakta ve önemli unsurları göz ardı edilebilmektedir, kimi zaman da yoruma açık konularda bir yorum öne çıkarılabilmektedir. Editör kalitesi burada öne çıkmakta ama aynı sorun Youtube için de geçerlidir denebilir.

Kısacası Wiki yalan ve yanlış bilgiye karşı zaman içinde düzenli olarak denetlenmektedir. Youtube’da böyle bir denetleme mekanizması söz konusu değildir, en çok yorum kısmında bu durum belirtilebilir, onu da kim okuyorsa artık.

Özetlersem; evet, kişisel “bias” kaynak güvenirliğine ilişkin tutumlarımızı belirlemede etkili olabilir ama tek etken gördüğün gibi o değildir, Wiki lehine, Youtube aleyhine somut olgular da mevcuttur. Zaten Google’da bir arama yaparsan bunla ilgili yeter sayıda karşılaştırma bulabilirsin ve karşılaştırmalarda Youtube genellikle bariz olarak çok daha az güvenilir çıkmaktadır.

“Bu konudaki gorus alisverisinin baslangic noktasi 2030 da icten yanmali araclarin yasaklanmasi olayi uzerineydi benim savim bu surenin yeterli olmadigi uzerineydi. zira 8 sene icinde tum araclari elektrikli yapmak

yada en fazla sayida elektrikli yapmak icin yapilmasi gereken yatirim ve altyapi icin yeterli para ve zaman olmadigi uzerine. Bir noktaya kadar fikir birligine vardigimizi dusunuyorum. surec sancili ve pahali olacak.”

Evet, süreç kolay olmayacak, biraz sancılı ve pahalı olacak ama bu bu yapılmak zorunda. Küresel ısınma bazı aklı evvellerin düşündüğünün aksine İllumünati vs.’nin oyunu değil, bir gerçek, bir olgu ve en kısa zamanda önlem alınmazsa gelecek kuşakları ciddi bir yıkım bekliyor. Fosil yakıtlar küresel ısınmanın başlıca sorumlularından ve fosil yakıt tüketiminin en kısa sürede minimize edilmesi gerekiyor. Elektrikli araçlar fosil yakıtların kullanımını durdurmayacak sadece azaltacak. Başka ilave önlemler gerekiyor. EV sadece bir ara basamak.

“Turkiye de ki Elektrikli arac girisiminin siyasi bir secim oldugunu dusundugumu ifade etmistim bunun en buyuk nedeni ise. kulturel olarak bizde olan asagilik kompleksi 1 arabamiz bile yok 1 araba bile yapamiyourz 1 araba

markamiz

yok devrim arabalari oalcakti iste engellendi vs. Zamaninda eski gazetelerden

takip ettigim kadariyla vehbi koc resmen kulis yapmis turkiye kendi arabasini

yapamaz gibisinden. Dolayisiyla siyasi iktidar

kendi

arabamizi yaptik eskiden engellediler simdi ise biz basardik gibi bir

motivasyonu olacaktir. sahsen TOGG un yapilmasini da destekliyorum sonucta

gelecek icten yanmanli araclarda degil.”

TOGG konusuna da katılıyorum, siyasi bir yatırım olduğu doğru. Devletin yeşil bir planı olsa elektrikli otomobillerden ÖTV almaz, doğalgaz santralı, termik santral kurmak yerine YEKA santralların kurulumuna büyük öncelik verirdi, hatta termik ve doğalgaz santrallarından belli bir takvim dahilinde elektrik almayı bırakacağını ilan ederdi.

Ayrıca devlet bu tür yatırımlar yapmamalı, sadece teşvik etmeli, buna yönelik orta-uzun vadeli politikalar oluşturmalı.

Ama TOGG kuruldu ve destekliyorum. Umarım başarılı olur, olamasa bile ülkenin mühendisliğine bir şeyler katacaktır.