psu-akıllı priz-ups- inverter.

merhabalar. bu postta sizlere sizden gelen sorular da eşliğinde bu sistemlerin hakkında cevaplar vererek, takıldığım yerde sizden destek alarak bir portföy oluşturma amacındayım.

psu : bizim bu gün kullandığımız tüm elektrikli sistemlerin 220 de çalışmasını sağlayan ünitelerdir. benim gibi çekirdekten gelme arkadaşlar için adı beslemedir. trafolusu smps i kondansatorlü basit düşürücü tiplisi milyon türlü versiyonu vardır.

pc psu ları belki en karmaşıklarından birisidir. çünkü

tüm

ahan da şöyle 5x10 cm çapında bir pcb de sistem üstgüne sistem vardır. bunlar kısaca

stb5 volt trafosu-hani şu ışıklı fareler pc kapanınca bile ışıldamaya devam ediyor ya. işte onlar 5vstb ye bağlı usb lere takılıysa yanar :D

3.3 5 ve 12 ana gerilimler.

-3.3 -5 ve -12 eksi alternaslar.-bunlardan sanırım -3.3 artık yoktu. öbür gerilimler de artık hariic ses kartları için var.

stb on için 5 volt yeşil

power good 5 için gri kablolar olarak gelen gerilimleri sağlayan parçadır. karmaşıktır. çünkü tüm sistem o 5vstb üzerinden çalışır. eğer 5 vstb yoksa power on ve power good tertibatı çalışmayıp psu ya aktive olmaz ya siyah ekrana düşürtür.

5vstb her daim açıktır. psu kapalı iken şu bahsedilen 1 watt civarı düşük tüketimin de nedeni kendidir. eğer o olmasa psu kapalıyken hiç ama hiç enerji tüketmez. ama o olmazsa da psu yu çalıştıramazsınız :D en bela psu arzası da eskiden buydu. çünkü eskiden basit transistörlü anahtarlama yöntemi ile sağlanır ve yandığında psu çöp olljurdu. anca bi telefon adaptorunu psu ya monte edip onunla 5 volt sağlarsanız çalışırdı. hala da öyle psu lar çıkıyor ki tamircilerin korkulu rüyasıdır.

geri kalan kısımlar da sinyal üreteci, yüksek güçlü ise bi ek izolasyon trafosu, anahtarlama ve doğrultma parçalarıdır.

akıllı priz.

içinde en gelişmişi bu olan akıllı prizler, gelen ani akımlarda kısa devre olarak şalteri attırır ve sistemi korur.

ancak iyi bakarsanız zaten üstteki psu da da bu parçaların çoğunun olduğunu görürsünüz. ya da yerleri boş olab ilir bazı ucuz modellerde.-fotodaki ucuz model olup o parçalar boş zaten.- kısaca iyi bir psu aldığınızda bu prizlerin içindeki çoğu parça zaten var. dahası, bunlar voltajı regüle etmez. istemediği değerde direkt shutdown eder. bu da çalışırken küt diye kapanan bir pc demektir. 75 derecede 144 watt çeken rx580 in bi anda kapandığını düşünün. açılırken siyah ekrana düşmesin diye dua edersiniz artık.

dahası bu prizler tek kullanımlıktır. bi kere korunma yaptığında içlerindeki sigortalar atar, gaz boşalmalı tüpler boşalır ve varistörler bozulur. üstüne deucuz şeyler değilller. hiç alınmaz mı? alınır. bunların içindeki bakır baralar daha kalın. ve daha sertler. fiş gevşemesi kaynaklı yangın riski düşüktür.-bana lazım bu :D-

ups-regülator.

2 sini bi başlık altında toplamak iyi olur sanırım.

regülatorler bizim 110 220 geçiş devrimizde de çok lazım olan, günümüzde de amerikadan gelen ürünlerde hala kullandığımız trafolardır aslında. ayarlıdırlar. gelen voltajı mekanik ya da elektronik olarak ayarladıkları trafo üzerinden istenen değerlere çekerler. olayları budur. hele ki jeneratörle kombi ya da köyde kalorifer vs kullanıcaksanız şarttır. yoksa kalorifer pompa kartını yakarsınız.

ups ler ise offline ve online ve line inter active olark 3 türlü çalışan cihazlardır.

off line cihazlar ilk ups lerdendi. bunları ben de kullanmadım. nasıl bi şey olduklarını kimse bilmez. çok kısa sürede yok oldular. ama pc için deği lde hastaneler için üretilmiş cihazlar sanırım. ani değişiklik diye bi olayları yoktu.

online ups ler ise bir büyük şarj kontrol ünitesi, bir depolama birimi ve bir büyük inverterden olşan sistemlerdir. ayarlarında line inter modu da olur. akü devamlı %100 şarj edilir ve yük aküden geçer. bu sistemler en güvenilir ups olarak adlandırılsa, verimlilik en yüksek adddedilse de uzun vadede sabit %20 enerji kaybına neden olmaları nedeni ile aşırı fan gürültüsüne maruz bırakan, dahası çok karmaşık olmaları nedeni ile tamiri de zor olan cihazlardı. bu yapıları yüzünden de 1.5 kva altı yapılmazlar.

line inter ya da line ups ler, röleler vasıtası ile voltajı takip eden kontrolcüden gelen komutlar vasıtası ile gerektiğinde voltajı akü üzerinden ms ler gecikmesinde ayarlıyan cihazlardır. bu cihazlar online ups ler kadar etkili olmasa da yine regülatorlerle aynı işi yaparlar. bu nednele en kötü bir 7 amper akülü ups kullanmak sizin pc harici kritik cihazlarınızın da korunmasını sağlayacaktır.

farkında iseniz aslında çoğu cihaz inverting yaparak volatj sağlıyo.

peki inverter adı ile anılan cihazların farkı nedir?

bu üstteki foto 300 wattlık bir invedrterin iç dizaynı. bi tuhaf değil mi sizce;?

yani üstteki şarj kontrolcülü hem de 1 kva verdiğini iddia eden kontrol kartına rağmen bi de şuna bakıyoruz? tren gibi dizili transistörler ve dopdolu bir kart. ve sadece voltajı katlıyor. şarj kontrol bile yok.

nedeni basit.

ilk olarak o ups de koca bir trafo olur. burda smps trafo var. çünkü ups ler 50 hz dalga üretmek zorundadır. ve bunu çok çok süratli yapmak zorundadır. düşük dalga aşırı hızlı anahtarlamanın yolu saç trafodur. smps trafolarda ferrit nüve şarjı yavaşlatan bir parçadır. dahaası, inverter içinde tek bir voltaj dönüştürücü de yok. ups dediğimiz şey her daim tam güçle çalışmaya odaklı bi alettir. hem hızlı hem daimi çalışacağı için basit yapılabiliyorlar. ve uzun süreli yükler için tasarlanmadıklarından dolayı o kadar ayrıntı istemiyorlar. 3 tane transistörü at gitsin. dahası, geri besleme diye bi şey olmadığı ya da sadece çıkan voltajı takip ettiği içimn de eğer yük o sistemi kullanmazsa enerji boşa gider. şöyle diyim.

ups dediğimiz şeyin çıkışında yük olsun olmasın trafo o enerjiyi emk olarak yayar. bu da boşta %50 ye varan kayıp demektir. bu saç olması ile alakalı değildir. geri beslemesiz üretilen inverterler böyle yapar. o yüzden saç trafoyu iişiniz bitince fişten çekmelisiniz. yoksa emk yüzünden ısınıp hasar alırlar.

inverter ise böyle değildir. inverter dediğimiz şey napar? önce 330 volta çıkarır voltajı ilk grup transistörle.

2.grup transistör ise çıkıştaki bir lc filtredeki kondansatorun şarjına göre sinyallemeyi keser ya da açar. o kondansator şarjı tam ise enerjilemez. bu da inverterin gücünü hep tam verirken verimliliüini %90 üstüne çıkarmasını sağlar. ki bu sistemin bir yan etkisi vardır. çıkıştaki lc filtre kare dalga formunu yumuşatır. işte ups lerin tam kare olup piyasada bu kadar çok modifiye sinüs olmasının nedeni o lcr filtredir. yani bu isteyerek yaptıkları bi şey değildir. bu bir yan etkidir. eğer o filtre olmazsa inveerter ups gibi hep tam güç çalışacaktır. ancak bu lcr filtre düşük akımlarda sinüs verir. gerçekten yüklü bir sinüs ihtiyacı olan bir yük bağlanırsa o zaman kareye düşer dalga yine.

bu nedenlerden ötürü ups ler daimi kullanıma uygun değildir. hayatta kalsalar da aküyü hızlı bitirirler gereksiz yere.

inverterler ise pc ler vs için yavaş kalır.

alıcağınız sistemi tavsiyelerime uygun kurarsanız bu çok daha mutlu olmanızı sağlayacaktır.

konuyu açtıuktan sonra bi arkadaşım ulaşarak bir tanıdığının 2 inverteri paralel bağlayarak gücü arttırmak istediğini söylerek beni kahkaya boğdu.

öncelikle paralel sistemlerde dc kaynaklarda voltaj akım, ve demeraj dayanımı konularının yanında aküyse bayatlama değerlerinin bile önemli olduğunu biliyoruz.

ac sistemlerde ise işin içine faz, frekans, frekans formu gibi etkenler girer.

işin içine modifiye-tam sinüs kare dalga tipte ups leri sokarsak onların birbirlerinden trafo kaynaklı voltaj farkı olujp birbirlerini beslemeye çalışıp arzaya geçeceğini söylemem gerekli.

inverterlerde ise daha da karmaşıklaşıyor iş.

ups lerde bu sorunları aşmanın en kolay yolu aynı marka model ups leri kullanarak belki aşabilicekken inverterlerde çıkışlardaki rc filtreler sönümlenmeye uğrayıp çıkışta devamlı şekilde voltaj eksikliği kaynaklı inverter enerji basmaya çalışacak. bu da kısa vadede akü, orta vadede yangın gibi sorunlara neden olur.

kısaca inverterler paralel bağlanmaz. cesareti olan buyursun :D