Bizans tarihinde kullanılmış bayraklar

Bir yerlerden bir şeyler öğrenip millete satanlara hayranım. Bizans diyenler İtalyan değil, Almanlardır. Daha doğrusu Hieronymus Wolf isimli bir Almandır.

Camilerimizden klasik Türk müziğine kadar her şey Bizans veya Roma temelli değildir. Kubbenin geçmişi Mezopotamya'da, Ayasofya'dan çok daha öncelerine dayanır. Müziğin ise ezgilerin benzemesi dışında alakası yoktur, formu bambaşkadır. Rakı balık yaparken dinlenen şarkılar aslen Hıristiyan ilahileri falan değildir. Katolik ilahilerinin zaten zerre alakası yoktur, Ortodoks ilahileri ise adı üzerinde ilahilerdir. Bizans müziği dini ve laik olarak ikiye ayrılır ve laik müziğin detayları hakkında pek bir şey bilinmez. Yani bir etki varsa bile o ilahiler değil. Ezgilerin benzemesi ise gayet doğaldır. Çünkü Bizans bir doğu devletidir. O ezgiler de Bizans'a özgü değil, bu coğrafyanın ortak ezgisidir. Aynı benzerlik Arap coğrafyasında da İran'da da bulunur zira.

Şu kadar cümlenin içinde tek bir doğru cümle dahi yok. Bizans'ın Osmanlı'ya etkisi elbette olmuştur. Bu ayıp da değildir, toprak aynı insan aynıdır. Fakat Osmanlı'nın her şeyi Bizans veya Roma'dan aldığı gibi bir şey söz konusu bile değildir. Bu etkilerin çoğu da Bizans'tan değil, İlhanlılar üzerinden geçmiştir. Çünkü gelişim çizgisi takip edilebiliyor bu tip şeylerin. 90-100 sene geriden geliyorsun. Tarih yazıcılığı bu iddiaları geçeli çok oldu. Bilgi satmaya niyetliysen önce güncel bilgiyi edinmen gerek.

Tarih meraklısı varsa okuyan çıkar. Bir de zihin egzersizi ve deneyim oluyor. Bilgi ve fikirlerini nereye kadar ifade edebileceğini görüyorsun. Forum gibi umumi bir mekanda böyle konularda fayda (utility) esas. Tabii fayda herkese göre olacak diye bir şey yok. Talep edecek olana yönelik. Literatüre veya tarihe ne kadar aşinaysan o kadar anlamlı, ne kadar uzaksan o kadar anlamsız. Tarih bilmek iyidir ama tarih yerine sayfalarca fizik tartışmasına dalabilecek fizik merakı seni tarih bilmekten alıkoyabilir ki bu bir sorun değil. Her insanın en az bir entelektüel meşgalesi olması gerektiğine inanıyorum çünkü algıları açıyor.

Evet İnalcık Osmanlı tarihini böyle kategorize ediyor. Osmanlı'yı Osmanlı yani imparatorluk yapan Fatih'tir ona göre.

Köprülü'nün tavrı ilginç bir şekilde tutarsız. Önce Bizans'ın Osmanlı'da tartışmasız bir etkisi olduğunu ve Osmanlı'nın Bizans'a çok şey borçlu olduğunu beyan ediyor ardından tüm enerjisini aksini ispat etmeye harcıyor. Bu ilginçtir. Köprülü'de ideolojik bir kaygı olduğunu anlatır gibidir. Bir yandan Köprülü'nün imkanları sandığımızdan daha kısıtlı da olabilir.

Uzunçarşılı saray teşkilatı konusunda haklı ama Roma'ya da bu saray kültürü İran'dan, Perslerden geçiyor. Bir nevi üzüm birbirine baka baka kararır misali Roma imparatorları egemenlik mücadelesinde oldukları büyük kral veya krallar kralı dedikleri Pers hükümdarlarına benziyor. Kültür havzaları aslında böyle etkileşimlerle ve farklı toplum ve kültürler arasındaki fikir, materyal, teknik alışverişi sonucu ortaya çıkan benzeşmelerle meydana geliyor diyebiliriz. Osmanlı ve Bizans benzerliği Yakındoğu havzasında bulunmalarından ileri geliyor keza Batı ve Bizans arasındaki paralellikler de büsbütün Roma'nın Avrupa havzasında gelişmiş olmasından mütevellit bir durum. Bizans'ın diğer Batılılardan farkı Yakındoğu havzasında da yer işgal etmesiyle ve Latinlerden - entelektüel ve kültürel anlamda - uzun bir süre kopmasıyla alakalı.

Öncelikle, genelleme olup olmaması tabii ki fark ediyor. Doğrudan yani şahsa yönelik bir şey olsa zaten şahsa yönelik yazarım ki gerektiğinde yazdım da. Niye bundan güceneyim veya çekineyim? İkincisi, ne mezunu olup olmadığınız gerçekten zerre kadar önemli değildi, ta ki didaktik tarihçilik vurgusunu yapıp, üstüne tarihçi olduğunuzu söyleyene kadar. Zaten ben de bunun üzerinde durdum. Çünkü tarihçilik açısından bu çok sıkıntılı bir tanımdır. Bir tarihçi olarak tarih yazıcılığı ve son 150 yılda değişen metodolojiden haberdar olmadığınızın resmidir bu söz. O ana kadar ne mezunu olup olmadığınızdan veya daha genel anlamda kimin ne mezunu olup olmadığıyla zerre ilgilenmedim. Tarihçi olmayanların bazı konuların detayına hakim olamayabileceğinin ve bunun normal olduğunu söylemek dışında ki konu da bu değil. Çünkü tarihçi olmayanlar diyerek daha en baştan genel durumdan bahsettim. Üçüncüsü, beni bloklayan sizsiniz, ben değilim. Dolayısıyla arkanızdan falan da konuşmuyorum. Umuma açık olan forumda yine umuma açık şekilde yazıyorum. Görmek isteyip istememek sizin tercihiniz. Beni ilgilendiren bir şey değil. Dördüncüsü, narsistlik vb. şeyler, kişiyle ilgili psikolojik tanılardır. Yalnızca bu konuda yetkili kişilerce yapılan görüşme ve değerlendirmeler sonucu konabilir. Birçok durumda, bu tip tanımlamaları kullanmak ceza kanuna göre de suç sayılmasının sebebi de budur. (Şimdi buradan da dava etmekle tehdit ettiğim anlamı falan çıkarılır. Böyle bir şey olduğundan bahsediyorum yalnızca) Saygıdan bahsedeceksek önce bir durup düşünmekte fayda var bu noktada. Tamamen konuya yönelik gayet basit ve teknik bir eleştiriye bu şekilde doğrudan şahsa yönelik saldırıyla cevap vermek en hafif tabiriyle ayıptır. Hadden huduttan, tartışma adabından bahsediyorsunuz ve talep edebilirim diyorsunuz ya, önce bir kendi haddinizi bilmenizde fayda var. Dolayısıyla yetkinizin bu noktadan itibaren doğrudan doğruya konuyla alakası mevcuttur, zira belli kurallar çerçevesinde yönetildiği iddia edilen ve yöneticilik yaptığınız bir forumda yapılıyor bu tartışma.

Zerre manası olmayan gereksiz bir tartışmanın içerisindeyiz şu an. Bana söylediğiniz hemen her şeyi kendinizin yaptığınızın farkında bile değilsiniz. Bizans'ın, Roma'nın, Avrupa'nın farklı dönemlerinden ve asıl tartışma konusundan bağımsız örnekler verip duruyorsunuz. En sonunda bir nebze de olsun nabzınıza göre şerbet mealinden durumu açıklamaya kalkınca da ayrı tellerden çalan ben oluyorum ne hikmetse.

Forum üzerinden uzuun uzuun akademik tartışma yapıldığını zannedercesine ansiklopedik bilgileri çarpıştırmaya hakikaten zerre niyetim yok. Varsın benim mantık kılavuzum olmasın, okuduklarımı çarpıtıyor olayım. Tartışma kültüründen bahsettikten hemen sonra konuyla doğrudan alakalı ve gayet teknik bir eleştiriye cevap vermek yerine doğrudan doğruya şahsımı hedef alarak niyetinizi ortaya koydunuz zaten. Ayrıca yetki veya sıfattan dolayı liyakatla ilgili problem olduğunu falan da söylemiyorum, hele hele hiçbir şekilde alçaltmıyorum. Çok daha açıkça ifade edeyim madem. Şimdiye kadar birçok defa yazdım aslında. Açıkça tarihçiliğinizi eleştiriyorum. Pragmatik tarihçilik yapmamaktan dem vurmanız, 16. yüzyıldaki Bizans vurgusu yerine 18-19. yüzyıllara odaklanmanız gibi hususlar gayet açık bir şekilde tarih yazıcılığı, metodoloji ve bu konu özelinde düşünce tarihi gibi konularda temelinizin gayet zayıf olduğunu ve hatta ilgilenmediğinizi göstermektedir. Burada bir alçaltma yoktur. Teknik bir konuda yine teknik açıdan açıkça bir eleştiri vardır. Tarihçilik mesleğini fiilen icra ediyorsanız o halde bu mesleki bir eleştiridir. Bulunduğunuz konumu bilmediğim için liyakatinizin uygun olup olmadığını bilemem, bununla ilgili de bir şey söylemedim zaten. O yüzden de ısrarla ve ısrarla en baştan beri bilgiye yönelik detaylarıyla bir tartışmaya girmeyeceğimi söylüyor ve sizin tabirinizle "indirgemeci" ki evet bazı açılardan gayet indirgemeci olabilir, genel bir şeyler söyleyip çekilmeye çalışıyorum. Üzerine tezler, makaleler yazılmış konuları, temeline hakim olmayan biri veya birileriyle forum gibi bir ortamda sayfalarca tartışmaya niyetim yok. Bunu da gayet açıkça söyledim ve söylüyorum da. Bu aşağılayıcı falan bir tavır da değildir. Öyle görüyorsanız bu sizin probleminiz. Ha belki buna daha uygun bir yerde bir araya geliriz o zaman orada en ince detayına kadar tartışırız ve bundan da büyük keyif duyarım. Tartışmaktan ve durum öyle ise yanılmaktan çekiniyor olsam bilimsel araştırma ve üretim yapma çabasına girmezdim.

Ha bu arada alışkanlıklarımı bilecek kadar beni takip etmişseniz, lafımı hiçbir zaman esirgemediğimi de net olarak bilmeniz gerekirdi. Yani doğrudan size yönelik söyleyecek bir şeyim olduğunda en ufak çekincem dahi olmadan sizi etiketler veya isminizi veririm. Yaptığınız gibi direkt şahsınıza yönelik bir şey söylemek isteseydim de yine çekinmeden söylerdim. Fakat, bununla ne ilgileniyorum ne umurumda. İsterseniz şimdi yine tek tek cümlelerimi çekip paragraflarca yazabilir, yine şahsıma yönelik istediğiniz teşhisi koyabilir, itham ettiğiniz her şeyi birebir kendiniz yapıp tartışma adabı, saygı vs. gibi şeylerden bahsedebilirsiniz. Konuyla ilgili başka bir zamanda ve muayyen bir ortamda gerçek manada detayını tartışmak için ise kapım her zaman açıktır söylediğim gibi. Yeri ve zamanı uygun olduğu müddetçe tartışmadan geri durmam, takip ettiğinize göre bilirsiniz. Sağlıcakla.