GRUNDİG TİP 151

Merhaba arkadaşlar Grundig tip 151 yerli üretim vakum tüplü radyo var "Cihan komandit ortaklığı İST". Test amaçlı kısa süreliğine çalıştırdım aşırı parazit ve hum gürültüsü vardı. Bu sistemin çalıştığını gösteriyor. Benim için önemli bilgiydi.

Sorunum şu bu cihazın malesef devre şemasını bulamadım. Malesef bizim şirketlerde arşiv alışkanlığı ve paylaşım yok. Avrupalı yüz sene önce yaptığını dahi arşivlemiş "kalıcı akıl" Amlifikatörün sürücü kısmında ECC83, çıkış katında EL84 kullanılmış

Yana yana devre şemasını arıyorum. Bu konuda bana yardımcı olmanızı istirham ediyorum.

Selamlar saygılar

Herkese merhaba,

Sağlıklı huzurlu yıllar dilerim

Bir ay kadar önce mabil geridönüşümcüden yukardaki radyoyu gördüm. Merak edip baktım. Arka kapağında iki adet ECC83 ve EL84 görünce pazarlık edip aldım. Benim için çıkış katı önemliydi. Radyo kısmını söktüm. Preampı direk girişe bağladım. Kağıt kondansatörleri değiştirdim. Germanyum köpru dağrultucuyu değiştirdim. Lambaları çıkartıp fişe taktım. besleme çıkışı ve EL84 anot (pin 7) 297v dc var. İki adet ECL83 takıp tekrar ölçtüm 255v. EL84 leri takınca trafo hemen ısındı trafo yanar diye voltaj ölçmeye cesaret edemedim. Besleme hattına 1k direnci seri bağladım. Trafo biraz geç ısındı. Devreye 12k 4w seri direnç bağladım. Lambaları taktı preamp girişine tuner bağladım ve çelıştırdım. Hoparlör çıkışını bağlayınca sesi aldım.

Sesi fena değil kaynak da gürültü var. 2 saat kadar dinliyorum trafoyu el ile kontrol ettiğimde eli ısırıyor.

Devre şemasında bana göre çekilen akımın izlediği yolu göstermek istedim. Sorun EL84 e görünüyor. Ama kaynak temiz olursa güzel ? bir sesi var. Amplifikatör A sınıfı olduğundan akım fazla çeker ama burada bir anormallik var.

EL84 dün gridinde pin2 sinyal yok iken katot anot arasında geçen akım trafo üzerinden gelmektedir. Bu akım DC olmalı veya 20Hz altında olmalı aksi durumda hoparlörden gürültü olarak kendini göstermesi gerekmezmiydi?

Peki gridin pin2 voltaj bölücü dreci olan R75 in değerini düşürsem grid negatife çekilmiş olur böylece sızma akımı azalır. ?

Sorum ve öğrenmek istediklerim.

1-Germanyum diyot yerine silisyum diyot kullanıldığında çıkışta alınan DC voltajı değişir mi?

2-Tüpler takılı olmadan sistemde bir kaçak yok. EL84 anot da ölçülen voltaj 297v ECC83 takıldığında 255v oluyor 17ma akım çekiyor (sistem kaçakları dahil) bu normal midir?

3-Besleme hattına 12k direnç seri bağlıyken EL84 takıldığında çalışma voltajı 40v a düşüyor çekilen akım 80ma dolayında (preamp girişi kapalı). Bu sükunet akımı olamaz.

4-Lambalar zamanla grid de sinyal olmasa dahi iletime geçer mi?

5-Flama akımını DC akıma çevirmek gürültüye etkisi olur mu ?

İlginize ve sabrınıza teşekkür ederim.

Lambalar yok iken ölçülen voltaj

ECC83 takılıyken ölçülen voltaj

Tüpler takılıyken ölçülen voltaj preamp girişinde sinyal yok . Normalde bu voltaj 250 - 270 olmalı

Maalesef yerli üretim Grundig 151 modelinin şemasını bulamadım. 100 e yakın devre şeması araştırdım bütün parça değerleri tutmasa da en yakın devre olduğuna karar verdim. EL84 ün gridinde sinyal olmasa dahi lamba devamlı iletimde. Bildiğim kadarıyla gridin (pin2) katoda (pin3) göre pozitif olması durumunda lamba iletime geçer. Grid nötr ise sızma akımı geçmeli diye düşünüyorum.

EL 84 ün içinde kısadevre vardır. Bu bazen voltaj altında kaçak şeklinde de olabilir. Tam karanlıkta bir bak tüp içinde flaman harici bir ışın, ark vs görebilecekmisin. Normalde Kafeslerde (anotta) kızarma var mı? Polarma doğru ise kızarma olmamalıdır. Büyük ihtimal lamban arızalıdır. Standart EL84 veri kağıdına bakıp voltajları da karşılaştırabilirsin. Tüpün bacakları arasında iletim var mı (olmaması gerektiği halde) onlara da bir bak. Elbette A-K arasında sabit akım akacak. Grid üzerindeki kontrol voltajı elektron akışını modüle ederek çıkışta sana sinyal verecek. Ara gridler temelde ise elektrodlar arası kapasiteyi düşürüp hem frekans aralığını yükseltmek hem de alternans geçişlerinde şarj deşarj miktarının küçük olması için eklenmiştir.

Bir de her lambalı cihaz değerlidir diye düşünmeyin. Elbette nostaljik yanı da var ama basit, sıradan cihazlarda bir artı sağlamaz ses kalitesi olarak.

Diyotları söylemişsiniz onları bildiğim kadarıyla açıklayayım.

Germanyum iletim voltajı silisyumlardan düşüktür.

Yarı iletken diyotların pn jonksiyon kapasiteleri nedeni ile oluşacak parazitleri diyotlara paralel kondansatörlerle elimine etmek gerekebilir parazite sebep olabiliyor.

Ters polaritede özellikle de yüksek voltajda daha büyük kapasiteler oluşup bunlar rahatsız edici vınlamalara yol açabilir. Bu nedenle lambalı cihazlarda daha çok vakum diyot tercih edilir.

Filtre kondansatörleri de kurumuş olabilir. Bu da voltaj çökmesine sebep olur. Ayrıca besleme hattında tek kondansatör yerine filtre devresi olarak Pi filtre (iki filtre kondansatör şaseye aralarında uygun wattlı direnç yada bobin) konur.

Sn Ssözüak teşekkur ederim ilgileriniz için.

07 ocaktan bu yana epey zaman geçti ben de boş durmadım. Hobi olarak yıllardır elektronikle uğraştığım için az buçuk birşeyler bildiğimi düşünüyoru.Ama tüpler hakkında hiçbirşey bilmiyormuşum.

Yaptığım yanlış trafa çok ısınıyor diye B+ hattına 2,2k direnç bağlamıştım bu nedenle plate voltajı 45-50v ölçülüyordu.

Trafo ısınıyor tanımı yanlış ses trafoları 38-50 derece arası normal olarak kabul edilir. Benim trafo 43 derece ısınıyor.

Devreden anlaşıldığı gibi A sınıfı bir amplifikatör. Sürekli bias akımı gerekli. Katot plate (anot) arasında çıkış trafosundan geçen DC akımı

Öncelikle hangi tüpü kullanıyorsanız kullandığınız tüpün nominal gücünü bilmelisiniz. EL84 için 12w A sınıfı bir amplifikatörde %80 bias akımı önerilir

Bias akımını bulmak için değişik yöntemler var bununla ilgililinki aşağıda vereceğim Öncelikle plate voltajını bılmek gerekir EL84 için 7 ve 3 nolu pin bende 265v

katot akımı %80 le 36,2ma olacak iki adet tüp bağlı olduğundan (ortak katot) 2x36,2=72,4ma katot direncinden geçen akım.

Bunu ayarlamak için katot direncine paralel trimpot bağlayıp katot akımını ayarlamanız gerekir.

Kendi sorularıma da cevap vereyim

1-Germanyum diyot yerine silisyum diyot kullanıldığında çıkışta alınan DC voltajı değişir mi?

Önemli bir değişiklik olmaz. Acak tüplü doğrultucu kullanılmış ise 60v a varan değişim olur. Tüplü doğrultucu B+ voltajını düşürür

2-Tüpler takılı olmadan sistemde bir kaçak yok. EL84 anot da ölçülen voltaj 297v ECC83 takıldığında 255v oluyor 17ma akım çekiyor (sistem kaçakları dahil) bu normal midir?

17ma akım iki ECC83 için fazladır. ya yanlış ölçülmş yada sistemde bir hata var. W=IxV W=0,017x255 W=4,34 wat fazal güç tüketimi. Kondansatörler değiştirildi

3-Besleme hattına 12k direnç seri bağlıyken EL84 takıldığında çalışma voltajı 40v a düşüyor çekilen akım 80ma dolayında (preamp girişi kapalı). Bu sükunet akımı olamaz

Sükünet akımı (bias) olur da tüpler çalışma voltajında değil.

4-Lambalar zamanla grid de sinyal olmasa dahi iletime geçer mi?

Lambalar sürekli DC akımı iletimdedir. Katot akımı

5-Flama akımını DC akıma çevirmek gürültüye etkisi olur mu ?

Tabiki olur. Flama kablo ile bağlı ise mutlaka bükülmeli (elektro manyetk alan)

Bir proje kapsamında EL84 çıkış katını ayrı preamplifikatör katını ayrı yapmak

Teşekkür ederim.

Faydalı bir site

https://robrobinette.com/Tube_Bias_Calculator.htm

Selamlar,

Isınıyor dediğiniz trafo besleme trafosu ve lambadaki kısadevre gibi bir durum nedeni ile çok ısınıyor diye düşündüm.

Elbette lambalar sürekli iletimdedirler ama bu (-) grid voltajı ile kontrol edilir yani sabit bias ile. Katoddan anada giden elektronlar (-) yüklü, bias voltajı da şaseye göre (-) olunca katoddan çıkan elektronlar bastırılır zira grid, anod-katod arasında konumlandığından geçişi azaltır.

Endirekt ısıtmalı tüplerde flaman katoddan yalıtımlı olduğundan ac-dc verebilirsiniz. Tabi ac de de tedbir alınmazsa gürültü problemi olur haliyle dalgalı akım.

Sistemi bütün olarak ele almak lazım. Ben daha çok büyük lambalarla çalıştığım için EL84 görece basit ve genelde tekil konfigürasyonda oluyor. Nadiren paralel push pull yapıda kullanılıyor.

Yalnız şöyle bir yanılgıya düşmeyin. Bu anfi katı A sınıfı çalışıyor diye sesi mükemmel olmaz zira ses kalitesini ve band genişliğini etkileyen en önemli unsur çıkış trafosunun kalitesi. Zamanında düşük kaliteli AM yayınları için tasarlandığından çok iyi değildir. Eğer denk gelirseniz ve geliştirmek isterseniz piyasada trafo saranlar vardı yada hurda kaliteli cihazlardan çıkış trafosu bulup değerleri tuttuğu müddetçe deneyip görürsünüz.

Keyifle okudum yazdıklarınızı da. Paylaştığınız için teşekkürler.

Sn. Sozuak değerlendirmeler için teşekkür ederim

Tüplerde bias "önyargı"

Belki ilgilenenler olur diye bias "önyargı" çeviri böyle yapıyor Bu konuda Türkçe kaynaklar çok kısıtlı yabancı sitelerden aldığım bilgiyi sizinle paylaşmak istedim

Önyargı yöntemleri

İki ana önyargı türü vardır:

Katot önyargısı ve sabit önyargı.

Sabit önyargı, önyargının ayarlanabilir olmadığı anlamına gelmez, aslında, genellikle tam tersi anlamına gelir. Katot polarlama genellikle sabittir ve ayarlanamaz ve sabit polarlama genellikle küçük bir düzeltici potansiyometre veya "trimpot" ile ayarlanabilir. Konunun insanların kafasını karıştırması şaşırtıcı değil!

Sabit öngerilim, tüpün, genellikle katoda göre tüpün ızgarasına uygulanan negatif bir voltaj olan bir DC voltajı aracılığıyla önyargılı olduğu anlamına gelir. Negatif şebeke voltajı ayarlandıkça, öngerilim voltajının gittiği yöne bağlı olarak ön gerilim akımı artacak veya azalacaktır. Genel olarak, ön gerilim daha negatif hale geldikçe, ön gerilim akımı küçülür ve tüp "daha soğuk" olur. Ön gerilim voltajı sıfır volt DC'ye doğru daha az negatif olarak ayarlandıkça, ön gerilim akımı artar ve tüp "daha sıcak" olur. Bunun nedeni, tüpün "normalde açık" bir cihaz olmasıdır; yani, ızgara katoda göre sıfır voltta olduğunda akımın katottan plakaya akmasına izin verir. Tüp kapatılabilir ve mevcut akış durdurulabilir, katoda göre şebeke voltajını negatif yaparak. Tüp ayrıca, ızgarayı toprağa veya sıfır volt DC'ye referans vererek ve katoda pozitif bir DC voltajı uygulayarak da önyargılı olabilir. Bu, katodu yerde tutmak ve ızgaraya negatif DC voltaj uygulamakla aynıdır, çünkü tüp içindeki öngerilim akımının miktarını belirleyen katoda göre şebeke voltajıdır.

Vakum tüpleri "normal olarak açık" cihazlarda olduğundan, şebekeye bir negatif DC voltaj kaynağı sağlamak zorunda kalmadan onları önyargılı hale getirmek için bir numara kullanılabilir. Katot ile toprak arasına bir direnç yerleştirilirse ve tüpün ızgarası toprağa referans verilirse (genellikle ızgaradan toprağa 1Meg gibi büyük bir direnç bağlayarak), tüp büyük bir akım iletmeye çalışacaktır. katottan plakaya, çünkü ızgara ve katot başlangıçta toprak potansiyelindedir. Bununla birlikte, bu katot akımı akışı, katot direnci boyunca bir voltaj düşüşüne neden olarak katot voltajını ızgaraya göre pozitif hale getirecektir. Katot voltajı şebekeye göre şimdi pozitif olduğundan, akım akışı azalacak ve tüp kesmeye doğru geri dönecektir. Akımdaki artışın tam olarak katot voltajındaki artışla dengelendiği ve önyargı akımının belirli bir değerde stabilize olacağı bir denge noktasına hızla ulaşılacaktır. Direnç değeri değiştirilmedikçe veya farklı özelliklere sahip farklı bir tüp takılmadıkça bu değerde kalacaktır. Bu, katot direncinin değerini değiştirerek istenen önyargı noktasının ayarlanmasını sağlar.

Katot önyargısı yerine sabit önyargıyı ne zaman kullanırsınız?

Katot önyargısı özel bir negatif DC öngerilim kaynağı ihtiyacını ortadan kaldırdığından, neden tüm amplifikatörler katot önyargısı kullanmıyor? Eh, katot sapması hatasız değildir. Giriş sinyali değişirken DC ön gerilim besleme gerilimini katotta sabit tutmak için katot direncinin büyük bir kapasitör ile baypas edilmesi gerektiği ortaya çıktı. Bu kapasitör, DC voltajının nispeten sabit kalmasına izin verirken, AC sinyal bileşenini etkin bir şekilde toprağa "kısaltır". Kapasitör çıkarılırsa, katot DC voltajının üzerine bindirilmiş bir sinyal voltajı olacaktır, bu da ızgaradan katoda sinyal voltajından çıkarılacak ve aşama kazancını azaltacaktır.

Sorun, büyük sinyal seviyesi değişiklikleri olduğunda ve katot voltajının ortalama DC seviyesi değiştiğinde ortaya çıkar. Bu, genellikle daha soğuk bir önyargı noktası yönünde bir önyargı kaymasına neden olur. Bu önyargı kayması duyulabilir, ancak sese değişken armonik armonik tonlar eklediği için bazen gitar amfisi kullanımı için istenebilir. Eğilimli kayma şiddetli ise, tüp kesilir ve büyük miktarlarda "çapraz geçiş" distorsiyonu meydana gelir. Ek olarak, katot direncinden geçen akım akışı, uygun tüp çalışması için katot üzerinde zorunlu olarak büyük bir ön gerilim voltajı üretir (çoğu yüksek güç çıkışlı tüpler için tipik olarak 30-50 volt). Bu voltaj, mevcut çıkış gücünü azaltan toplam plaka voltajından çıkarılır. Bu voltaj düşüşü ile önyargı kayması arasında, katot önyargılı çalışmada çıkış gücü, sabit öngerilim işlemine kıyasla azalır. Bu nedenle, sabit önyargı genellikle daha yüksek güç amplifikatörleri (50W ve üstü) için kullanılır ve katot önyargı genellikle daha düşük güç amplifikatörleri için kullanılır.

Preamp tüpleri neredeyse evrensel olarak önyargılıdır çünkü sinyal amplifikasyonu için kullanılırlar, güç amplifikasyonu için kullanılırlar ve katot önyargısının yan etkileri o kadar önemli değildir. Ayrıca, katot eğilimi, devreyi tüp parametrelerine daha az bağımlı hale getirir ve önyargı noktasına göre daha affedicidir. Bu, amplifikatör aşamasını yeniden ayarlamak zorunda kalmadan tüplerin değiştirilmesine izin verir. Katot önyargılı çıkış tüpleri, tüpler değiştirilirken her zaman kontrol edilmelidir, bununla birlikte, belirli bir katot direnci değeri için boş akım açısından büyük ölçüde değişiklik gösterirler ve çıkış aşamasını geri döndürmek için katot direnci değerini değiştirmek gerekebilir.

Sağlığınız eksilmesin.

Paylaşım için teşekkürler. Derli toplu bir bilgi olmuş. Kullanmaya kullanmaya unuttuklarımızı hatırlama fırsatı sundu. Benim de elimde ciddi miktarlarda elektron tüpleri var. Bazıları kolleksiyonluk bazıları kullanmak için. Çıkış ve besleme trafolarım da hazırda bekliyor. EL34 lü güzel bir cihaz yapmak niyetindeyim ve kısmetse tamamen ayrık olacak. Bunun için tabi biraz zaman bulmam gerekiyor. Günümüzde insanlar elektron tüplerinin turuncu flaman ışıkları ile yetinmeyip bir de alttan renkli ledlerle aydınlatmalar yaparak teknolojik hava katmaya çalışıyorlar. Ben de daha çok mavimsi ışımaları beğeniyorum tyratronlardaki gibi. Daha fantastik geliyor.

Şu yaptıklarınızla sizi kıskandım gerçekten. Umarım ben de sizin gibi insanlar sayesinde kendimi motive edip birşeyler yaparım yeniden.

Merhaba arkadaşlar,

EL84 ile ilgili çalışmalar ağır aksak devam ediyor. E kolay değil bu benim tüplerle ilgili ilk çalışmam. EL84 devre şemasında onlarca Grundig radyo şemasından Mullard ın şemasından ve altta linkini vereceğim sitelerden faydalanarak devre şemesı hazırladım. Aslında bu mesajı çok daha önce atmam gerekirdi. Aşağıda sadece EL84 ün çıkış katı şeması var. Sizden bunu değerlendirmenizi rica edeceğim olumlu veya olumsuz görüşleriniz önemli.

Bu devreyi isis de çizimini yaptım. Tabi çok amatörce gecekondu mahallesine benziyor.

J1 ve J4 audio girişleri

J2 flama bağlantısı

J3 B+

J5 - J6 çıkış trafosu bağlantıları

JP1 - JP2 Plate akımını ölçmek için multimetre bağlantı noktası. Aslında bunun için özel bir tüp soketi var ama yapılması uğraştırıcı.

RV1 - RV2 bias ayarı (EL84 12w single ended %70 - %90 arasında olmalı)

ISIS da hazırladığım devreyi ARES e attım bu programda çalışıyorsanız size önerim "Auto-placer" yapmayın. Çünkü bütün parçalar iç içe girmiş halde geliyor. Bunun yerine "component mode" den istediğiniz parçayı çizim alanına taşıyın.

Çizimi bu şekilde tasarladım. yollar 80th dur. aslında 100 yapmak istiyorum bunun için JP1 ve JP2 değiştirmem lazım pedler arası çok dar yollar yakın oluyor..

Birde boş alanları kaplama yaptım çıktılarını henüz alamadım

Yolları ve pedleri büyük seçmemin sebebi plaketi hazırlarken çok sıkıntı yaşadım. Umarım bunda yaşamam PCB transfer kağıdı kullanacağım

Preamfi kısmının hazırlık çalışmaları devam ediyor. Beli aşamaya gelince sizlerle paylaşmak istiyorum. Sizin özellikle eleştirel görüşleriniz çok önemli.

Teşekkür ederim

https://www.angelfire.com/electronic/funwithtubes/index.html

https://robrobinette.com/