Negatif Teoloji nedir? (2. sayfa)

@Aprın Çor Tigin

İnancın bir önermeyi doğru kabul etmek anlamına geldiği Antik Yunan'dan beri bilinen bir şey. Örneğin:

"Contemporary Anglophone philosophers of mind generally use the term 'belief' to refer to the attitude we have, roughly, whenever we take something to be the case or regard it as true."

"Most contemporary philosophers characterize belief as a 'propositional attitude'. Propositions are generally taken to be whatever it is that sentences express (see the entry on propositions)."

https://plato.stanford.edu/entries/belief/#:~:text=In%20one%20way%20of%20speaking,a%20fact%20or%20representation%20stored.

İnancın bilgiye dönüşebilmesi için gerekçelendirme koşulunun atılıp atılmayacağı ya da 4. bir koşul getirilip getirilmeyeceği tartışılmalı. Antik Yunan'dan gelen 3 parçalı bilgi tanımı Gettier Problemi yüzünden artık kabul görmüyor. Derin konulara inmemek adına Gettier Problemini görmezden gelirsem gerekçenin ampirik ispata muhtaç olduğu neden doğru olsun? İnancın bilgiyle aynı şey olduğunu söylemedim ben zaten.

Sevgili arkadaşım, antik yunandan beri gelen "inanç" daha önce de söylediğim gibi Platon'un tanımladığı anlamda, "doksa" (sanı) özünde bugün inanç dediğimiz şeye yakın. Sen elma ile armutu birbirine karıştırıyorsun, Tanrı'nın varlığı ontolojik bir sorundur, epistemolojik değil. Yani sen bana "2" sayısının epistemolojik varlığını ispat edebilirsin ama ontolojik olarak 2'yi ispat eder misin rica etsem. Birde gettier problemi dediğin problemin yayınlandığı makalenin başlığı "Is Justified True Belief Knowledge?" mealen "Tanıtlanmış doğru inanç bilgi midir" yani benim daha önce söylediğim şu sözü "sizin zihinsel kabul dediğiniz şeyin epistemolojik bir değer taşıyabilmesi için ya mantıksal-matematiksel bir ispata ya da ampirik ispata muhtaçtır" adam zaten daha başlıkta tanıtlamayı bir şart olarak aldığını belirtiyor. Tabi ki benim Gettier Problemi ile ilgili uzun boylu okumalarım yok, Jacob Rosentel'in Einege Problem zum Gettier-Problem başlıklı makalesi ve Gettier'in problemi ortaya koyduğu makalesinden başka bir şey okuduğumu hatırlamıyorum. Galiba Rosentel'in makalesi Keith Lehrer'in Justification and Knowledge kitabının bir bölümü olan The Gettier Problem and the Analysis of Knowledge'e karşı Gettier'i savunmuş ve Gettier'in argümanına eklemeler yapmıştı. Nereye geldim ya neyse afedersiniz konu çok dağıldı, ancak bahsettiğiniz gibi problemlemleri anlayabilmek ileri derecede mantık bilgisi gerektirir ki, eğer bunu anlayacak bilginiz varsa gerçekten tebrik ederim, çünkü ben kendi adıma mantıksal notasyonların Türkiye'de kullandıklarımızdan farklı olmasından dolayı ben zorlanıyorum. Hatta bazen yardım aldığım oluyor. Birde konu çok derin değil bence ama karmaşık, daha fazla ilerletmeye gerek olduğunu düşünmüyorum kendi adıma. Saygılar efenim  

Düzeltme: İleri mantık bilgisi "Gettier Problemi" özelinde belki geremiyordur dediğim gibi geniş çaplı incelediğim bir konu değil ancak analitik felsefe geleneği ile ciddi şekilde uğraşabilmek için mutlaka gerekir.

Platon'un doksası ve önermesel inancın birbiriyle hiçbir alakası yok. Ben epistemolojide kullanılan anlamda inançtan yani bir önermeyi doğru kabul etmekten bahsediyorum. Platon'un doksası günlük hayatta kullandığın anlamda inanca yakın. "Epistemolojik varlık" saçma bir tanım ve böyle bir kavram yok öncelikle bunu belirteyim. Ben burada Tanrı'nın varlığı hakkında bir yargıda bulunmadım. Yalnızca Tanrı'ya dair inancın ne koşullarda rasyonel olabileceğine dair modelleri belirttim. Reformcu epistemoloji Tanrı'nın varlığını kanıtlamaya çalışmaz, yalnızca temel bir inanç(basic belief) olduğunu göstermeye çalışır.

Gettier makalesinde geleneksel bilgi tanımı yani "gerekçelendirilmiş doğru inancın" aslında tesadüfen doğru çıkan inançlara yol açtığını gösteren örnekler sunuyor. Yeni bir bilgi tanımına ihtiyacımız var ve bazı epistemeloglar bilgi tanımından gerekçelendirmenin atılmasını savunurken bazıları 4. bir koşulu gerekli görüyor ki bu epistemik içselcilik ve dışsalcılığa bağlı olarak çok tartışmalı bir konu.

İleri düzeyde mantık biliyorum ama Gettier problemini anlamanın bir zorluğu yok açıkçası. Gettier'in makalesi basit bir dilde ve sadece 3 sayfa: http://fitelson.org/proseminar/gettier.pdf

Epistemolojik varlık ve ontolojik varlık ayrımı esasen, "kavramın varlığı mahiyetinin varlığını kanıtlamaz" şeklindeki yaklaşıma istinaden o an aklıma gelen bir şeydi, ne demek istediğim bence gayet açık fazla kasmadan yazmıştım, daha net anlatmam gerekirse, Unicorn kavramsal olarak vardır ancak ontolojik gerçeklikte yoktur, demek istediğim şey buydu.

Ben bunun için epistemolojik varlık gibi bir ifade kullanmazdım açıkçası. Kavram sadece bir isimlendirme, bilgiyle alakalı bir şey değil ki epistemolojiyi oraya katasın. Kavramsal varlık gibi bir ifade daha makul olabilir(miş).

Unicornların kesin olarak var olmadıklarını da söyleyemiyoruz bu arada. Aslında hiçbir şey kesin değil ama belirli argümanlar sayesinde yüksek bir ihtimalle unicornlar yok diyebiliriz.

Yok yok haklısınız düşününce çok başka bir yere gidiyor, siz yazınca fark ettim aslında baya güldüm kendime yapılır mı bu hata diye, bak bu konuda uzlaşırız. Bu arada siz gönderince makaleyi tekrar okudum neden bilmiyorum ama benim aklımda Gettier'in Platon'u savunduğu gibi bir şey kalmış okuyunca zaten yanlış hatırladığımı fark ettim. Ancak kavramı sadece bir isimlendirme olarak alamayız, daha çok zihinsel tasarılara işaret eder. Ama son zamanlarda Fenomenoloji-Hermeneutik üzerinde yoğunlaştım, şu tartışma sayesinde çağdaş epistemoloji 'ye bakmam gerektiğini anladım o açıdan sağ olun baya uzak kalmışım. Derinlemesine olmasa bile en azından tartışmaların ne yönde olduğundan haberdar olmak gerekir.

Şu makaleyi okuyarak analitik epistemolojide bilginin analizine ulaşabilirsiniz: https://plato.stanford.edu/entries/knowledge-analysis/#:~:text=Academic%20Tools-,1.,necessary%20and%20sufficient%20for%20knowledge.

Gettier problemi içselcilik ve dışsalcılık tartışması üzerinden yürüyor.(Sosa'nın erdem epistemolojisi hariç) Bahsettiğim reformcu epistemoloji de epistemik dışsalcılıkla teizmi birleştirmeye yarayan bir kuram. Konuya dair teknik okuma yapılmayınca insanlara saçma gelebiliyor. Reformcu epistemloji için Alvin Plantinga'nın Warranted Christian Belief isimli kitabını tavsiye ederim.

İleri düzey okumalar için şunlara bakılabilir:

• What is This Thing Called Knowledge? – Duncan Pritchard
• Understanding Beliefs – Nils Nilsson
• Epistemology: Contemporary Readings – Edt. Michael Huemer
• Epistemology: Classical Problems Contemporary Responses – Laurence BonJour
• Contemporary Debates in Epistemology – Matthias Steup & John Turri & Ernest Sosa
• The View from Nowhere – Thomas Nagel
• Skepticism and the Veil of Perception – Michael Huemer
• The Structure of Justification – Robert Audi
• Epistemic Justification: Internalism vs Externalism, Foundations vs Virtues – Laurence BonJour & Ernest Sosa
• Normativity of Rationality – Benjamin Kiesewetter
• The Value of Rationality – Ralph Wedgwood
• Disagreement – Bryan Frances
• Disagreement and Skepticism – edt. Diego Machuca
• Is Justified True Belief Knowledge? – Edmund L. Gettier
• In Defense of Justified True Belief – Irving Thalberg 
• Five Milestones of Empiricism – Williard Van Orman Quine 
• Two Dogmas of Ampricism – Williard Van Orman Quine 
• The Nature of Rationality – Robert Nozick  
• What is ‘Naturalized Epistemology?’, Epistemology:An Anthology – Jaegwon Kim 
• In Defense of Naturalized Epistemology – Hilary Kornblith 
• Methodological Naturalism in Epistemology – Richard Feldman 
• The Theory of Epistemic Rationality – Richard Feldman 
• Why Reason Can’t Be Naturalized – Hilary Putnam 
• Contemporary Theories of Knowledge – John Pollock 
• Knowledge in Perspective – Ernest Sosa 
• Warrant:The Current Debate – Alvin Plantinga 
• The Significance of Philosophical Scepticism – Barry Stroud 

Teşekkür ederim hocam hem paylaştığınız kaynaklar hem de eksikliklerimi gösterdiğiniz için  

Tenzihi anlatmışlar