Avrupa'nın Mars hayalleri yine ertelendi: ExoMars'tan kötü haber

Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) yeni Mars gezgini Rosalind Franklin'in fırlatma tarihi yaklaşık iki yıl ertelendi. Konuyla ilgili geçtiğimiz günlerde resmi bir açıklama yayınlayan ESA, uzay aracının paraşüt sisteminde ve bazı elektronik ekipmanlarında test sürecinin tahmin ettiklerinden daha uzun sürmesi nedeniyle erteleme kararının alındığını duyurdu. Risk almak istemeyen Avrupalı bilim insanları, yeni kalkış tarihini 2022 olarak ayarladı.

ESA genel müdürü Jan Wörner,"Bizim için elbette çok zor bir karar; ancak doğru olanı yaptığımızdan eminim. Kalkışa neredeyse hazır olmamıza rağmen hala tamamlamız gereken birçok test var. Uzay aracını bu yıl fırlatmak, bu testlerden bazılarını yapamayacağımız anlamına gelecekti. Böylesine bir göreve, tam anlamıyla hazır olmadan başlamak istemiyoruz." şeklinde konuştu.

Koronavirüs, Mars'ı da etkiledi

COVID-19 salgını, Avrupa Uzay Ajansı'nın erteleme kararındaki en büyük etkenlerden birisi oldu. Uluslararası ulaşımdaki aksaklıklara dikkat çeken ESA başkanı Jan Wörner, Rosalind Franklin üzerinde çalışan Avrupalı bilim insanlarının ve partner şirketlerin bir araya gelmekte zorlandığını söyledi. Dolayısıyla görevin ilerleme süreci de özellikle de son aylarda epey bir yavaşladı. 

Mars'ta yaşam

Rosalind Franklin gezgini, Avrupa Uzay Ajansı'nın yaklaşık 15 yıldır üzerinde çalıştığı ExoMars projesinin ikinci ve hayati kısmı olarak dikkat çekiyor. ExoMars projesinde üç farklı uzay aracı var: Bir yörünge aracı (TPO), bir iniş aracı (Schiaparelli) ve bir gözlem aracı (Rosalind Franklin). 

Görevin ilk kısmını oluşturan TPO ve Schiaparelli, 2016 yılında Mars'a gönderilmişti. Kızıl Gezegen'in yörüngesine başarılı bir şekilde yerleşen TPO, şu anda çalışmalarını sorunsuz sürdürüyor. Schiaparelli ise gezegenin yüzeyine iniş yapmayı denemiş ancak yazılımsal bir problem nedeniyle başarısız olmuştu. ESA'nın Schiaparelli'deki en büyük amacı, Rosalind Franklin'i göndermeden önce iniş takımlarını test etmekti. Bunun haricinde aracın herhangi bir misyonu bulunmuyordu.

Ayrıca Bkz.Avrupa başaramadı: Schiaparelli uzay aracı harap oldu

ExoMars projesinde ESA'nın en büyük hedefi "Mars'ta yaşam var mıydı?" sorusuna cevap aramak olacak. Rosalind Franklin'in bu doğrultuda geliştirilen önemli bir yeteneği var: Uzay aracı, Mars yüzeyinde yaklaşık iki metre derinliğinde bir kazı gerçekleştirebilecek. Yüzeyin iki metre aşağısında sıvı su bulunma ihtimalinin yüksek olduğu düşünülüyor. Ayrıca bu derinlikte, Mars'ın yüzeyindeki şiddetli radyasyon da genel anlamıyla etkisini kaybediyor.

NASA'nın ünlü gözlem aracı Curiosity, Mars'ta metan gazı tespit ederek son yılların en büyük uzay keşiflerinden birisine imza atmıştı. ESA'nın ExoMars projesinde bu metan gazını haritalandırıp kaynağını belirleme gibi bir hedefi de var. Dünya'daki atmosferik metanın çok büyük bir kısmının biyolojik süreçler sonucu oluşuyor olması "Mars'ta yaşam var mıydı?" sorusunu akıllara getirmişti.

Avrupa Uzay Ajansı, Rosalind Franklin görevi için şu ana kadar yaklaşık 1,4 milyar euroluk yatırım gerçekleştirmiş. Erteleme kararıyla birlikte elbette bu maliyet biraz daha artacak.

Ayrıca Bkz.Mars trafiği başlıyor: Bu yıl 4 farklı ülke Kızıl Gezegen'e gidecek

Neden iki yıl ertelendi?

Mars ve Dünya, yaklaşık her 26 ayda bir birbirlerine en yakın konuma ulaşıyor. Örneğin bir önceki yakın geçiş Temmuz 2018'de gerçekleşmişti ve o süreç içerisinde NASA'nın InSight isimli görevinin fırlatıldığını görmüştük. Bir sonraki en yakın geçiş de Ekim 2020'de gözlemlenecek. Uzay ajansları genelde Mars en yakın konuma ulaşmadan birkaç ay önce gözlem araçlarını göndermeyi tercih ediyor. 

Mars ve Dünya arasındaki uzaklık iki gezegen en yakın konumlardayken 54,6 milyon kilometreye kadar düşebiliyor. Ancak her yakın geçişte bu uzaklığın biraz değiştiğini görüyoruz. Örneğin 2018'deki yakın geçişte Mars, 57,6 milyon kilometre kadar yaklaşmıştı. Ekim 2020'de ise uzaklık 62,07 milyon kilometre olacak. Son olarak iki gezegen arasındaki maksimum uzaklık ise 401 milyon kilometreye kadar çıkabiliyor.