Nedir bu Jolla?

quote:

Orijinalden alıntı: sugar_klavyeci

Jolla, çoğunluğu Nokia’dan tanınmış eski yüzlerden oluşan, Finlandiya menşeili bir akıllı telefon üreticisi. Daha doğrusu geleceğin üreticisi, zira henüz piyasaya çıkmış bir ürünü yok Jolla’nın, bunun için 2013′ü beklemek gerekecek. Peki nedir Jolla, nasıl bir profil çizer, neden önemli?

Jolla’nın asıl ürünü Sailfish OS. Sailfish’in ne olduğunu anlamak için, biraz Mer ‘i anlamak, ancak esasen MeeGo ‘yu ve onun SWIPE arayüzünü anlayabilmek gerek. Dolayısıyla bu son bahsettiğim iki kelimeye aşina değilseniz Google şimdiden sizleri bekliyor. Sailfish, Mer tabanlı bir mobil işletim sistemi, Mer de, zamanında Maemo’nun Diablo sürümünün yerine geçmek için yazılmış, Maemo Reconstructed adında bir proje. Sonradan revize edilip Mer Project haline geldiğinde ise, Qt/QML ve HTML5 tabanlı bir temel mobil dağıtımı halini aldı. Şuanki proje, tabanını MeeGo’dan alıyor, Tizen ile de beraber bir şeyler yapmayı “planlıyor”. Peki Mer neyi yapmıyor dersek, Mer, ekranı gösterene kadar var, bundan sonraki donanım adaptasyonu ve arayüz kısmında ise yok. Dolayısıyla sadece Mer ‘i kullanarak günlük hayatınızda kullanacağınız bir akıllı telefon elde edemiyorsunuz, daha çok inşaatın temel kısmı denebilir Mer için.

İşte Sailfish’in ortaya çıktığı nokta da burası, Mer ve Nemo Mobile’i temel alıyorsunuz, bir ürün olarak satılabilecek bir mobil işletim sistemine çeviriyorsunuz. Sailfish OS oluyor. Peki neden bu gerekli? Bunun açıklaması da Nokia’nın MeeGo Harmattan’daki bir miktar çuvallaması, ya da “politik olarak doğru” olmak gerekirse, yönünü başka bir yere çevirmesi. Nokia, yönünü Windows Phone’a çevirdiğinde, arkasında SWIPE gibi şahane bir arayüz, çok umut verici bir Linux tabanlı platform ve hali hazırda kullanılabilir, gerçek bir örnek bıraktı. Bugün Jolla, Blackberry ve Mozilla, denebilir ki (tabii ki üçünün de son ürünleri piyasada olmadığından, spekülasyon bu) bu harika çalışmanın meyvelerini, Nokia ‘nın yerine toplamak için çalışıyorlar. Zira ortada daha önce eşi benzeri yapılmamış bir sistem (ki bugün hala MeeGo Harmattan, denebilir ki pek çok yönden eşsiz) var, bu sistem hem kullanıcı etkileşimini önplana alıyor, hem de basit, uygulanabilir, konforlu ve hafif. MeeGo’nun teknik altyapısından çok, MeeGo’nun tasarımı, altında yatan fikir değerli. Tabii sadece bu da değil, hali hazırda kullanılabilir, en azından bir kısmından faydalınabilir bir Linux çözümü olarak da işe yarıyor MeeGo, en büyük yaptığı işse, yaratıcı/yenilikçi bir tasarımla (SWIPE) harika bir altyapının (Linux ve tabanlı araçları) ortaya çıkartabileceği sonuç için bir örnek teşkil etmesi. Daha da iyisi, tüm bu işi yapıp bu ürünü çıkaranların, bir şekilde bunun meyvesini toplamıyor olması.

Jolla

Sanırım Jolla’nın ve Sailfish ‘in varlık sebebini anlamış oldunuz. Sailfish, Linux tabanlı, yenilikçi, sektöre nefes aldırması beklenen bir proje, üstelik kar odaklı olduğu kadar (sonuçta Jolla da vakıf değil, elbette), doğal olarak oluşmuş köklü bir özgür yazılım kültürünü taşıyor, hayal edildiği kadar başarılı olursa da sektörde iyi bir oyuncu olacak. Tabii bu işin hayal kısmı, benzer yaklaşımlarla yola çıkıp, benzer pozisyonu hayal edebilecek en az 3-4 çalışma daha var adı geçen, üstelik hepsinin arkasında da, Samsung gibi büyük isimler var. Jolla hakkında bir kaç not düşmek gerekirse:

• Şirkette oldukça tanıdık isimler var, eskiden Maemo/MeeGo topluluğunda ciddi yer almış, amiyane tabirle “halk kahramanlığı” yapmış bazı çalışanları var bünyesinde. Bu sebeple denebilir ki, en azından bir kısmının projeye gönül bağı var.
  
• Basında geçtiğine göre, Jolla ‘da herkesin maaşı *en azından şimdilik* aynı. AR-GE departmanı da, mühendis de, CEO’su Marc Dillon da aynı maaşı alıyor.
  
• Şimdiye kadar kamuoyuna çizdikleri imaj neredeyse Robin Hood’u andırıyor. Arkadaş canlısı, biraz isyankar, biraz da derme çatma bir görüntüsü var Jolla’nın, kesinlike statükocu, aşırı ciddi bir görünüm vermiyorlar. Son derece de paylaşımcı görünüyorlar.
  
• Oldukça eğlenceli bir kültürleri var, resmi Jolla Twitter hesabından sahte Elop’a yazılmış bir reply: @sahteelop: Jolla’daki pis sakallı hippileri mahvetme şansı için minnettarım. @jolla: açık kaynak öldürülemez, üzgünüz
  
• Jolla’nın bir logosu da var, ancak başka birçok logosu daha var. Daha ilginci ne mi? şimdi Jolla.com ‘a tıklayıp, en üstteki logoya tıklayarak kendiniz görebilirsiniz. Jolla, size farklı Jolla logoları gösterip beğenip beğenmediğinizi, fikirleriniz, varsa kendi logonuzu istiyor. Şirketin logosunu katılımcı bir çalışmaya çevirmek çok ilginç.
  
• Jolla; tabletler, akıllı TV’ler ve araç içi infotainment sistemleriyle de ilgileniyor, ancak öncelikle bir akıllı telefon şirketi olduklarını belirtiyorlar.
  
• Açıkçası birkaç dakikanızı ayırıp YouTube ‘dan CEO Marc Dillon ile yapılan röportaja, Dillon’un hareketlerine, hatta direkt söylemek gerekirse, tipine bir bakarsanız, Jolla’nın sektörde nasıl bir imajı varsa, o imajın Dillon’da vücut bulduğunu söyleyebiliriz.

Sailfish OS

Peki Sailfish, MeeGo’nun hazırdaki ürününe artı ne koyuyor? Henüz ortada çok fazla gösterilen bir şey doğal olarak yoksa da, birkaç şey biliyoruz. Sailfish’in arayüzü MeeGo’nun kullandığı arayüze karakter olarak çok benziyor, üstelik bazı alışkanlıklar (çift dokunarak ekran açma gibi) korunmuş. Ancak Sailfish’in arayüz mantığı biraz daha farklı, Sailfish arayüzüne göre MeeGo’nun arayüzü bile “kısıtlayıcı”. Sailfish arayüzünde esas amaçlardan biri, neredeyse tüm alanın uygulamaya kalması. Bunun için durum çubuğu dahil pek çok bileşenden feragat edilebilir gibi görünüyor. Arayüzün tek bir karakteristiği de yok, tertemiz bir arayüz var, buna “Ambiance” deniyor ve iyi uygulanırsa oldukça yenilikçi bir özellik. Arayüzün size, basitçe duvarkağıdınıza bakarak uymasını sağlıyor. Zaten arayüzün çoğunun saydam, yer kaplamayan sade bileşenlerden oluştuğunu düşünürseniz, Ambiance doğru uygulanırsa iki telefonun arayüzü gerçekten birbirini andırmayabilir.

Bunlar dışında, teknik olarak limitsiz sayıda uygulamayı aynı anda kullanabiliyorsunuz, MeeGo’dan alıştığınız üzere. Yine MeeGo’ya çok benzer üç ekran mevcut, ancak bu seferki ana ekranda sosyal medya/olaylar tarzı bir kısım göremedim, sanırım buna farklı bir çözüm sunacaklar. Yalnız bu sefer ekranlar sağa sola değil yukarı aşağı kaydırılıyor, daha mı iyi olmuş, göreceğiz. Bunun dışında arayüzle ilgili bir ekstra olarak, açık uygulamalarınızı (yine MeeGo’daki gibi dikdörtgen kartlar şeklindeler) uygulamaya girmeden, parmak hareketleriyle menüden idare edebiliyorsunuz.

Sailfish ‘in, diğer sektöre yeni ayak basacak OS’lar gibi en bariz sıkıntısı ekosistem oluşturmak, şu bir gerçek ki bir kullanıcıyı Angry Birds oynatamadığınız zaman kızdırıyor, Jetpack Joyride’sız bırakınca iyice sinirlendiriyor, Shazam’sızlığa terk edince de kaybediyorsunuz. Jolla’nın da en büyük sıkıntılarından biri bu olacak gibi, her ne kadar sektör gerek çoklu-platform çözümler, gerek web çözümleriyle ilerliyorsa da bugün, ya da yakın gelecekte (2013 için) bunlar elle tutulur çözümler değiller. Sailfish’in iddiası, oldukça iyi bir Android uyumluluk tabanı olduğu, eğer bahsedildiği kadar iyiyse, pek çok Android uygulaması Sailfish ‘de çalışabilir, ki bu pratik olarak, son kullanıcıya ulaşırsa, ekosistem sorunu en baştan çözülmüş olacak, Sailfish çıktığı gün Android için yapılmış bir uygulama denizinden faydalanabilecek. Yapılmış örneği var mı peki derseniz, Blackberry PlayBook ‘da vasat bir örneği var, ancak hem biraz hantal, hem kullanımı pek keyifli değil, hem de, nasıl denir, derme çatma bir çözümüm diye bağırıyor, üstelik pek çok uygulamayı da çalıştırmıyor. Haliyle Sailfish bunu yaparsa, bir yapılmamışı gerçekleştirmiş olacak.

Sailfish OS ve Açık Kaynak

Henüz detaylar netlik kazanmış değil elbette, ancak şirketin konudaki yaklaşımı ve durduğu pozisyon zaten yeterince açık kaynağı destekliyor görünüyor. Detaylıca bakmak gerekirse, sistemin altyapısını oluşturan bileşenler zaten Mer ‘den geliyor, ve bunlar zaten açık. Arayüzün de büyük ihtimalle açık olması bekleniyor, böylece herkesin kendi Sailfish OS’larını yapması da son derece kolaylaşacak gibi görünüyor. Jolla’ya göre, Sailfish “ilk gerçekten açık ekosistem”, ve diğer şirketleri de Sailfish’i kullanmaya davet ediyorlar. Neyin kapalı olacağı ise belli değil, ancak hemen tahmin yürütmek gerekirse, GSM modem kısmı ve donanımların sürücüleri kapalı olacaktır, zira bu sektörde bir tartışma konusu olmaktan çok bir zorunluluk. Tabii bir noktada Jolla da kendi telefonlarıyla, diğer Sailfish’ler (olursa şayet) arasında bir farklılaşmaya gitmek zorunda kalacak, bu noktada neleri kendilerine saklayacakları pek belli değil.

Sailfish’li ilk Jolla ürünü

İlk ürün 2013′te piyasaya çıkacak. Henüz açıklanan anlaşmalara göre, ST-Ericsson’un NovaThor entegre çözümü kullanılacak, başka partnerler de düşünülüyor. İsim bir yerden tanıdık geliyorsa, sebebi Galaxy SIII Mini olabilir. Pek çok diğer Samsung ve Sony ürünlerinde de tercih edilmiş, bilinir bir çözüm NovaThor. Ürünün hangi ülkelerde satılacağı pek belli değil, Finlandiya için DNA ile, Çin için D.Phone ile anlaşılmış.

Jolla’nın anlaştıkları sadece bunlar değil, “Sailfish’i koruma ve yüceltme derneği” denebilecek Sailfish Alliance’ı da kurmuşlar, hali hazırda şu şirketlerden oluşuyor:

• Cyberport
  
• DNA. Finlandiya operatörü, ilk Jolla telefonunu satacak.
  
• D.Phone. Çin de bir satıcı.
  
• Joiku. İsmi Joikuspot’tan tanıdık gelebilir, N9 için de bir HotSpot çözümleri vardı.
  
• Myriad. Yine MeeGo çevresinde efsaneleşmiş bir isim, Alien Dalvik’ten tanıdık gelebilir. Android uygulamalarını başka platformlarda çalıştıran bir şirket diyebiliriz.
  
• Opera Software. Web tarayıcı Opera’nın arkasındaki firma.
  
• ST-Ericsson. NovaThor’u aldıkları firma.
  
• Tekes
  
• Tencent
  
• Invesdor
  
• Digia. Qt’nin “sahibi” denebilir. Lisans haklarını Nokia’dan satın almışlardı.

Farkettiyseniz resimde pek çok eksik var. Kendi iç çözümleri mevcut olmayan Jolla için kimin lokasyon hizmeti vereceği, kimin bu cihazın sağını solunu yapacağı pek bilinmeyen detaylar henüz. Şimdilik söylenen, anlaşmak için bazı adaylar olduğu.

Jolla, Sailfish OS’a çok güveniyor, kendi söylemleri: “İşletim sistemimiz çok rekabetçi. Arayüz çok tüketici dostu. Microsoft ve diğerleriyle büyük bir farkımız, Jolla’nın bir iş geçmişi olmaması. Bir pazar pozisyonumuz yok. İstediğimiz esneklikte bir modeli seçebiliriz.” Ofisi basıp konuşturmadan bilemezsiniz elbette ama, dışarıdan göründüğü kadarıyla Jolla’da herkes işine tutkuyla bağlı, “sadece iş” demeyen insanlar gibi duruyor, ortada bir bürokrasi oluşmadığı için, gerçekten de sonsuz esnekliğe ve potansiyele sahip olmaları mümkün. Bunu ne şekilde değerlendirebileceklerini ise zaman gösterecek.

Geliştiriciler için

Henüz detaylar belli değil, SDK’in son hali de sunulmadı ancak yakında geleceği söyleniyor. Bilindiği kadarıyla; Jolla DRM’e sıcak bakmıyor, dolayısıyla Sailfish ‘de ciddi bir DRM koruması görmeyeceğiz gibi görünüyor. MeeGo’daki Aegis ‘ten çok çekenlere müjde olabilir. Geliştirme için standart Qt API’ları ve bazı standart Linux API’ları kullanılabiliyor. Cordova Qt üzerinden bir HTML5 desteği de mevcut.

N9 ve Sailfish OS?

Biliyorum ki bunu okuyacak her N9 sahibi, N9′unda Sailfish OS çalıştırma hayalleri kuruyor. Jolla, N9′u resmi olarak desteklemeyecek, ki bu doğal bir durum. Zira hem bunun için bir sebep yok, hem de yasal sonuçlar doğurabilecek bir durum. Üstelik N9 garantilerinin geçersizleşmesi de mümkün. Diğer yandan, Jolla’daki pek çok insan N9 ve N950′ye (geliştirici cihazı) bağlı insanlar, Jolla arayüzünün tanıtıldığı ilk cihazın bir N950 olması da şaşırtıcı değil bu sebeple. Jolla’nın da desteklediği yöntem; Sailfish OS’un resmi olarak N9′a gelmemesi, ancak topluluk desteği (ve tabii bir de Jolla’nın parmağı ve çalışanlarının boş zamanlarında gönüllü yardımlarıyla) Sailfish OS bir şekilde N9′da çalışacak gibi görünüyor. Tabii bu şeklin son kullanıcıya uyup uymayacağı bir muamma, zira o noktada çözülmesi gerekebilecek çok, çok, çok fazla sorun var, ki en başında uyumluluk sorunları, sürücüler, GSM modemi gibi klasik sıkıntı yaratıcılar geliyor. Özetle, Sailfish’i N9′a kurabileceğiz, ancak asla jolla.com ‘da “Sailfish for N9″ sayfası göremeyeceğiz, resmi olmayan şekillerde kurulabilecek, ve kurulunca da pratik olup olmayacağı ayrı bir konu.

Gözünüzden kaçtıysa şayet, son bir müjde olarak; Sailfish OS’un tanıtımda gösterilen versiyonunun N9/N950 imajları “gelecek haftalarda” dağıtılacakmış. Yani o imajı kurup kurcalama, çıkmamış Sailfish’i ilk deneyenlerden olma şansınız var.

Diğer Alternatifler

Açıkçası bu kısmı dolduracak çok cümlem yok henüz. Jolla ile benzer bir yolda gibi görünen, ancak yaklaşım noktasında epeyce ayrılan bir de Tizen var. Tizen’in durumu pek belirli değil, henüz ortada logolar, fontlar ve dizaynları içeren bir rehberden fazlası yok aslında, bir de bir süredir ortalıkta dolaşan, henüz pek bir sonuç göstermeyen geliştirici cihazları var. Maalesef Tizen’de işler bugüne kadar Jolla kadar saydam işlemediği için bu cephede işlerin nasıl yürüdüğünü kestirmek zor, kendilerine sorarsanız büyük sürprizleri var. Şimdilik elden gelen tek şey, sürprizleri beklemek!

Blackberry’nin yeni sisteminin arayüzü SWIPE’i epeyce andırıyor, oldukça da ilginç. Yalnız bu sistem açık değil, olacakmış gibi de görünmüyor. Şimdilik elle tutulur bir şeyler gösteren Jolla hariç tek firma Blackberry, sektördeki yerleri, bu işe yatırdıkları ortada, hatta denebilir ki bir tür son koz bu.

Open WebOS ve Firefox OS hakkında bir şeyler söylersem büyük atmış olurum, zira her ikisi de çok ilginç şeyler anlatmıyorlar henüz. Firefox OS’un MeeGo’nun neredeyse klonuymuş gibi göründüğü ise bir gerçek, inanmıyorsanız yayınlanan resimleri kıyaslamak eğlenceli bir aktivite olabilir. Tabii ki nihai ürün böyle olacak diye bir kaide de yok, ortada da Mozilla var ki ismi bir çok şeye yetebiliyor. Bakalım sonucu nasıl olacak.

Türkiye’de Jolla?

Tüketici açısından önemli bir konu da Sailfish ‘in yerel desteği. Jolla telefonların ilk hangi ülkelerde çıkacağı bilinmiyor, işin gerçeği burada operatörlerin ve mağazaların Jolla’ya yaklaşımı önemli rol oynayacak, onlar isterse gelmemesi için bir sebep yok. Yine de kendimizi şimdiden, N900 günlerinde olduğu gibi “paralel ithalat”, “gittigidiyor” gibi kelimelere hazırlasak iyi olabilir. Sailfish ‘in yerelleştirme dosyaları da %98 ihtimal açık olacağından, Türkçe dil kurulu gelmese bile yapılması zor iş değil. Hatta bu işlerden anlayan “bir tanıdığım” var Tabii ki bu durumda Jolla telefonlar için arızalarda, sorunlarda destek almak biraz zor olacak. Ancak denildiği gibi çıkar, Jolla telefonlar sektörde bir yer alabilirse, yine bazı tanıdıklarımız, Sailfish için canla başla bu çözümleri yerleştirecekler, hatta Ağaoğlu’ndan geliyor sizler için: “inşaata başladık bile!”

Tabii ki bunları konuşmak için henüz biraz daha vakit var, yerel desteğin pek olmaması ihtimali can sıksa da, bakarsınız ilk Jolla telefonu raflarda Türkçe dil opsiyonuyla görürüz. Sonra da motorları mavi denizlere süreriz. Olabilir.

Kaynak